1. Mantıksal Karşılaştırma Nedir
Excel’de bir çok görevi farklı hücrelerde yer alan değerlerin karşılaştırılmasını ve çıkan sonuca göre yön çizilmesini gerektirir. Bu değerleri birbirleri ile kıyaslayabilmek için bize yardım edecek altı tane mantıksal kıyaslama işleci vardır. Programlamaya aşina olanların zaten bunlara hakimdir ancak bu yazımda Excel’e yeni başlayanlar için bu işleçler nelerdir, nasıl çalışır, arkalarında yatan mantık nedir değinmek istiyorum.
Bu yazıda kullandığım örnekleri içeren Excel dosyasına buradan erişebilirsiniz.
2. Excel'de Mantıksal İşleçler
Mantıksal işleç, Excel’de iki değeri birbirleri ile kıyaslayarak geriye mantıksal bir değer döndüren işleçlerdir. Döndürdükleri değerler DOĞRU ve YANLIŞ, yani boolean (1 ve 0 ikili rakamları kullanarak önermeleri değerlendirmekte kullanılan cebirsel bir gösterim) olduğundan Boolean Operatörleri olarak da adlandırılırlar.
Excel’de bu tarz kıyaslamalarda kullanılmak üzere altı tane işleç var demiştik. Bunların ne olduğu ve nasıl çalıştığına bir bakalım:
Kıstas | İşleç | Örnek | Açıklama |
Eşittir | = | =A1=B1 | A1 hücresindeki değer B1 hücresindeki değere eşit ise formül DOĞRU, değil ise YANLIŞ değerini döndürür |
Eşit Değil | <> | =A1<>B1 | A1 hücresindeki değer B1 hücresindeki değerden farklı ise DOĞRU, aynı ise YANLIŞ değerini döndürür |
Büyük | > | =A1>B1 | A1 hücresindeki değer B1 hücresindeki değerden büyük ise formül DOĞRU, değil ise YANLIŞ değerini döndürür |
Küçük | > | =A1>B1 | A1 hücresindeki değer B1 hücresindeki değerden küçük ise formül DOĞRU, değil ise YANLIŞ değerini döndürür |
Büyük Eşit | >= | =A1>=B1 | A1 hücresindeki değer B1 hücresindeki değerden büyük ve eşit ise formül DOĞRU, değil ise YANLIŞ değerini döndürür |
Küçük Eşit | <= | =A1<=B1 | A1 hücresindeki değer B1 hücresindeki değerden küçük ve eşit ise formül DOĞRU, değil ise YANLIŞ değerini döndürür |
3. Uygulama
a. Rakamlar İle
Bu örnekte tarih ve rakamların karşılaştırılması sonucunda işleçlerin döndürdüğü değerleri görelim.
Eşittir | Büyük | Küçük | Büyük Eşit | Küçük Eşit | Farklı | ||
Değer 1 | Değer 2 | =B4=C4 | =B4>C4 | =B4<C4 | =B4>=C4 | =B4<=C4 | =B4<>C4 |
24 | 24 | DOĞRU | YANLIŞ | YANLIŞ | DOĞRU | DOĞRU | YANLIŞ |
30 | 28 | YANLIŞ | DOĞRU | YANLIŞ | DOĞRU | YANLIŞ | DOĞRU |
53 | 55 | YANLIŞ | YANLIŞ | DOĞRU | YANLIŞ | DOĞRU | DOĞRU |
32 | 30 | YANLIŞ | DOĞRU | YANLIŞ | DOĞRU | YANLIŞ | DOĞRU |
45 | 48 | YANLIŞ | YANLIŞ | DOĞRU | YANLIŞ | DOĞRU | DOĞRU |
33 | 35 | YANLIŞ | YANLIŞ | DOĞRU | YANLIŞ | DOĞRU | DOĞRU |
Tarih 1 | Tarih 2 | Eşittir | Büyük | Küçük | Büyük Eşit | Küçük Eşit | Farklı |
25.05.2020 | 25.05.2020 | DOĞRU | YANLIŞ | YANLIŞ | DOĞRU | DOĞRU | YANLIŞ |
08.02.2020 | 10.04.2020 | YANLIŞ | YANLIŞ | DOĞRU | YANLIŞ | DOĞRU | DOĞRU |
02.10.2020 | 05.05.2020 | YANLIŞ | DOĞRU | YANLIŞ | DOĞRU | YANLIŞ | DOĞRU |
01.03.2020 | 05.02.2020 | YANLIŞ | DOĞRU | YANLIŞ | DOĞRU | YANLIŞ | DOĞRU |
07.05.2020 | 10.05.2020 | YANLIŞ | YANLIŞ | DOĞRU | YANLIŞ | DOĞRU | DOĞRU |
14.03.2020 | 10.10.2020 | YANLIŞ | YANLIŞ | DOĞRU | YANLIŞ | DOĞRU | DOĞRU |
b. Metin İle
Metin değerlerinin kıyaslamasında bu işleçleri kullanabilirsiniz. Ancak çalışma mantığı rakamlardan farklıdır.
Eşittir | Büyük | Küçük | Farklı | |||
Metin 1 | Metin 2 | Eşittir | =B4=C4 | =B4>C4Küçük | =B4<C4 | Açıklama |
A | a | DOĞRU | YANLIŞ | YANLIŞ | YANLIŞ | Metinler kıyasladığın büyük küçük harf ayrımı yapılmaz |
A | A | DOĞRU | YANLIŞ | YANLIŞ | YANLIŞ | |
B | A | YANLIŞ | DOĞRU | YANLIŞ | DOĞRU | Büyüktür işleci daha uzun bir metni veya alfabede daha sonra gelen harfi daha büyük olarak değerlendirir |
AB | A | YANLIŞ | DOĞRU | YANLIŞ | DOĞRU | |
AAB | AAA | YANLIŞ | DOĞRU | YANLIŞ | DOĞRU | |
A | B | YANLIŞ | YANLIŞ | DOĞRU | DOĞRU | Küçüktür işleci daha kısa bir metni veya alfabede daha önce gelen harfi daha küçük olarak değerlendirir |
AA | AAB | YANLIŞ | YANLIŞ | DOĞRU | DOĞRU | |
AAA | AAB | YANLIŞ | YANLIŞ | DOĞRU | DOĞRU |
Eğer aradığınız metnin bire bir aynısını bulmak istiyorsanız bu durumda ÖZDEŞ işlevini kullanmanız gerekmekte. Bu işlev ile büyük küçük harf ayrımı yapılarak sadece aynı metinler için doğru değeri döndürülür.
c. Sabit Tarihler İle
Öncelikle sabit tarih kullanımı, yani formül içinde tarihin el ile yazılmasını ben tavsiye etmiyorum. Bu tarz formüllerde bir değişiklik olduğunda formüle müdahale etmek çok daha zor ve sıkıntılı bir süreç. Ek olarak sabit girilen tarihler metin olarak algılanır. Ancak bilgi olarak burada vermekte fayda var.
Tarih | Formül | Sonuç | Açıklama |
06.10.2020 | =B3=”06.10.2020″ | YANLIŞ | Sabit tarih Metin olarak algılanır, sonuç hatalı |
=B3=6/10/2020 | YANLIŞ | Sabit tarih matematik işlemi olarak algılanır, sonuç hatalı | |
=B3=TARİHSAYISI(“06/10/2020”) | DOĞRU | Metin olarak girilen tarih, tarih sayısına çevrilir, sonuç doğru | |
=B3=TARİHSAYISI(“06.10.2020”) | DOĞRU | Metin olarak girilen tarih, tarih sayısına çevrilir, sonuç doğru |
d. Boolean Değerler İle
Normalde sayılar ile boolean değerlerin birbiri ile karşılaştırılması pek uygulanan bir yöntem değildir. Yine Excel boolean değerleri rakamlar ile kıyaslarken programlama dillerindeki kıyaslamadan farklı bir mantık izleyebilir. Örnek olarak bazı programlama dillerinde 0’dan farklı her rakam BOOLEAN olarak DOĞRU değerine sahip olacaktır.
Boolean | Formül | Sonuç | Açıkama |
DOĞRU | =B3=1 | YANLIŞ | Boolean DOĞRU ile 1 rakamı kıyaslaması mümkün değil, sonuç hatalı |
DOĞRU | =–B4=1 | DOĞRU | Boolean DOĞRU değeri rakama (1) çevrilerek kıyaslama, sonuç doğru |
DOĞRU | =–B5=124 | YANLIŞ | Excel DOĞRU değerinin rakam karşılığını her zaman 1 olarak alır |
FALSE | =B6=0 | YANLIŞ | Boolean YANLIŞ ile 0 rakamı kıyaslaması mümkün değil, sonuç hatalı |
FALSE | =–B7=0 | DOĞRU | Boolean YANLIŞ değeri rakama (0) çevrilerek kıyaslama, sonuç doğru |
3. Nerelerde Kullanılır
Bu karşılaştırmalar Excel’deki diğer mantıksal işlevlerde sıklıkla kullanılıyor. Yine yazdığınız çoğu formülde sadece belirli kıstasları karşılayan değerleri işlemek için de kullanıyor olacaksınız. Bir başka kullanım alanı da Koşullu Biçimlendirme için öze şartlar yazmak.
Excel’i kullanan her kesin bu karşılaştırmalara hakim olması ve çalışma mantıklarını kavraması bir elzem.